.
SüS TaŞLaRı
Doğal Kıymetli TaŞLaR

tanımlama yöntemleri


MÜCEVHER TAŞI TANIMINDA KULLANILAN YÖNTEMLER

 
Günümüzde ileri teknoloji sayesinde birçok taşın sentetiği yapıldığı için insan gözü doğalı ile sentetiği, taklidi arasındaki ayrımı yapmakta yeterli değildir. Her zaman şüpheyle yaklaştığımız taşın ne olması gerektiği hakkında karar vermeli, daha sonra kararımızı onaylayıcı bir takım testler yapmalıyız. Bu testlerin bazıları laboratuar cihazlarını kullandığımız yöntemlerdir.

Öncelikle tüm minerallerin sınıflandırılmasında en yalın yol kimyasal ve fiziksel sınıflamadır. Mücevher taşlarının bu özelliklerini özgül ağırlık, ışık geçirgenliği, kapanımlar, kırılma indisi, sertlik, ultraviyole, renk filtresi verir.

 

Özgül ağırlık

Özgül ağırlık, kolay hesaplanabilen iyi bir ayırt edici özelliktir. Özgül ağırlık, bir cismin havada ölçülen ağırlığı ile, suda ölçülen ağırlığının farkına oranıdır. Yani,

Özgül ağırlık=Taşın havadaki ağırlığı /(Taşın havadaki ağırlığı-Taşın sudaki ağırlığı)dır.

Gemolojide küçük taşların kolayca tanımlanamadığı yerlerde özgül ağırlığı bulmada 2 metod kullanılır.Hidrostatik teraziye sahip tartma metodu ki bu terazi bir kolu kısaltılmış normal analiz terazisidir ve diğeri ağır sıvı (yüzdürme) metodudur. Bu metod ise karşılaştırma yoluyla özgül ağırlığı tahmin etmemizi sağlar.Önceden özgül ağırlıkları belli özel sıvıların içerisine mücevher taşını atarak yüzme-batma durumuna göre yorum yapabiliriz.
Mücevher taşlarının özgül ağırlıkları 1 ile 7 arasında değişir. Kehribar( Amber) 1.1 ile en hafifidir.2 ile 4 arasındakiler normal(kuvars 2.6) ve yaklaşık 4-7 olanlar ağırdır. Daha kıymetli olan elmas,safir,yakut kayaç oluşturan minerallerin(kuvars, feldspat..vb) üzerinde özgül ağırlığa sahiptirler.


 





 


Mikroskop
Mücevher taşının gerçek, taklit, yapay olduğunu içindeki kapanımlarına bakarak anlayabiliriz. Bu kapanımları ve taşın kesiminin uygun ölçülere göre yapılıp yapılmadığını Gemoloji Mikroskopları ile tespit edebiliriz.Lup ile 10x büyüme sağlarken mikroskopla 80x lere kadar büyüme sağlayabiliriz. Mikroskoplara dizayn edilen aydınlatma teknolojileri yardımı ile çok küçük bir taşın bile işlenme hatalarını, kapanımlarını rahatlıkla tespit edebiliriz.





Refraktometre
Her saydam maddenin içinden ışığı geçirme hızına bağlı olarak ifade edilen bir kırılma indisi değeri vardır.Her mücevher taşın da kendine ait kırılma indis aralığı bulunur. Işığın havadaki hızının mineral içindeki hızına oranı olarak tanımlanır. Refraktometre aracılığı ile saydam veya yarı saydam taşların kırılma indislerini ölçebilir ve taş hakkında doğal,sentetik,taklit  yorumlarını yapabiliriz.
Kırılma indisi=Işığın havadaki hızı/ ışığın mineral içindeki hızı

Mücevher taşlarının kırılma indisleri genellikle 1.3 ile 2.6 değerleri arasındadır.Kırılma miktarı her mineralde özeldir ve sabittir.Bu indis değeri; kimyasal bileşime, atomik yapıya, özgül ağırlığa ve kapanımlara göre değişir.

Sadece refraktif indis değerini saptamamız bir mücevher taşının kimliğini saptamada tek başına yeterli olmaz,diğer yardımcı testlere de başvurmalıyız.
 
 

Ultraviyole(UV)

Floresans, mineralin oluşum sırasında içerisine aktivatör maddelerinin girmesi ve ısı değişmeksizin bu maddelerin dışardan aldığı enerjiyi elektromanyetik olarak ışıldaması olayıdır. Minerallerin ışık yayma özelliği, luminesans dır. Mücevher taşlarını test etmek için floresans denilen ultraviyole ışığı altındaki lüminesansıdır.
Mineraldeki floresans etkisini kısa veya uzun dalga ultraviyole ışınına maruz bırakarak kendilerine özgü ışık yaymalarını gözlemleyebiliriz.UV ışını altında güçlü renk(strong), zayıf renk(weak) veya renk vermiyor(inert) şeklinde tanımlayabiliriz.
Örneğin sentetik zümrütler her zaman uzun dalga UV ışığı altında güçlü kırmızı flöoresans gösterirken, doğal zümrütler çoğunlukla göstermezler. Doğal ve sentetik yakutlar ise içerdiği krom etkisinden dolayı kırmızı yansıma gösterirler.Işınlar kapatıldığında ise sentetik yakutlar farklı flöresans gösterir.Doğal yakutlarda yansıma sönüktür.



Chelsea filtresi
Chelsea filtresi, beyaz ışığın içindeki yeşil rengi tutmaları bakımından önemli bir araçtır.Her taş filtrede farklı tonlarda görünür.Chelsea filtresi genellikle zümrütü diğer yeşil renkli taşlardan ayırmak için kullanılır.Diğer yeşil taşlara tezat olarak çoğunlukla zümrüt ve sentetik zümrütler filtrede kırmızı görünür.

 
Sertlik
Minerallerin ayırt edici kimyasal özelliklerinden biri de sertliktir.Sertlik başlıca çizilme sertliği ve kesilme sertliği şeklinde iki türlüdür. Bir mineralin diğer bir mineral veya herhangi bir metal ile çizildiğinde gösterdiği dirence, çizilme; bir mineralin kesildiğinde gösterdiği dirence ise kesilme direnci adı verilir.
Bunun yanında, bir mineralin çekiç veya taş darbesine karşı gösterdiği dirence sertlik yerine sağlamlık denir. Bu nedenle sertlik ve sağlamlık birbirine karıştırılmamalıdır. Mineraller içinde elmas en sert olduğu ve her maddeyi çizdiği halde sağlam değildir. Çünkü sert bir zemin üzerine düştüğü zaman parçalara ayrılır.
1816 yılında Avusturalya’lı fizikçi Friedrich MOHS tarafından oluşturulan mohs sertlik sıkalası her mineralin kendi sertliğini ortaya koyar. Mohs kıyaslama için farklı sertlikte 10 mineral seçmiştir. Bu mineraller 1 den 10 a kadardır. Bu serideki her bir mineral bir öncekini çizer, bir sonraki tarafından çizilir. Eşit sertlikteki mineraller birbirlerini çizmeyebilirler. 1 ve 2 çizme sertliğine sahip taşlar yumuşaktır. 3 den 6 ya kadar olan taşlar orta sertlikte, 6 nın üstündekiler serttir. Mohs sertliğinde 8 den 10 a kadar olan minerallerde mücevher taşları olarak tanımlanır. Minerallerin birbirlerini çizmesiyle oluşturulmuş sıkalada en üst sırayı 10 değeri ile elmas alır.
Diğer fiziksel özellikleri gibi sertlikte minerallerin kristal yapıları ile doğrudan ilgilidir ve bağ kuvveti arttıkça sertlik paralel olarak artar. Minerallerin göreceli sertliklerinin saptanması tek başına yeterli bir yöntem olmayıp diğer yöntemlerden de yardım almalıyız.

Sertlik Değeri
Taşın İsmi
1
Talk
2
Jips
3
Kalsit
4
Apatit
5
Florit
6
Feldispat
7
Kuvars
8
Topaz
9
Korundum
10
Elmas
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol