.
SüS TaŞLaRı
Doğal Kıymetli TaŞLaR

minerallerin tanınmasında fiziksel özellikler


MİNERALLERİN TANINMASINDA KULLANILAN FİZİKSEL ÖZELLİKLER 

1)Yoğunluk: Bir kristalin birim hacminin kütlesine denir. ( g / cm3 ) Bir minerale ait kristalin, hacmine eşit damıtık sudan kaç defa daha ağır olduğunu gösteren sayıya o mineralin yoğunluğu veya özgül ağırlığı denir. Yoğunluğu bulmak için kullanılan yöntemleri en basiti, cismi önce havada ve sonra suya batırarak su içinde tartma yöntemidir. 

Yoğunluk tayininde en çok kullanılan yöntemlerden biri de şudur: Özgül ağırlıkları bilinen ağır sıvılarda, süspansiyon yöntemiyle doğrudan mukayese yapılmak suretiyle tayın yapılır. Tayin edilecek malzemenin taneleri, uygun sıvılara batırılarak bunların çökmüş mü yoksa yüzmüş mü olduğuna bakılır. Eğer taneler yüzüyorlarsa, ilk sıvıyla kolayca karışabilen daha az yoğun başka bir sıvı azar azar ilave edilir. Bu ilave homojen sıvı içerisinde taneler ne yüzüp ne batıncaya kadar devam ettirilir. Tanelerin çökmeden yoğun bir sıvı içinde asılı kalması durumunda sıvı ile katının yoğunluğu eşit olmuş demektir.

Özgül ağırlık tayininde kullanılan çeşitli ağır sıvılar.

 Bromoform ( CHBr3 ) özgül ağırlığı 2.094 glcm3
 Metilen iyodür ( CH2F2 ) özgül ağırlığı 3.325 glcm3
 Thavlet çözeltisi ( KHg ) özgül ağırlığı 3.196 glcm3
 Rdorboch sıvısı ( Baf2 ve Hg ) özgül ağırlığı 3.588 glcm3
2) Isı İletkenliği: Minerallerin ısıyı iletme özelliğidir. Doğrultulara göre mineraller farklı ısı iletkenliği gösterebilirler.
3) Sertlik: Bir mineralin çizilmeye karşı gösterdiği dirence sertlik, darbelere karşı gösterdiği dirence ise sağlamlık denir. Mohs sertlik skalasına göre minerallerin sertliği belirlenir. Doğrultulara göre mineralin sertliği değişebilir. Örneğin, disten mineralinin boyuna sertliği 4, enine sertliği ise 7’dir.
4) Dilinim: Dilinim veya klivaj, kristal ya da kristal tanelerinin farklı yüzeylere paralel belirli kristallografik yüzeyler boyunca ayrılmasıdır. Bu özellik tamamen kristallerin strüktürüne ( iç yapı ) bağlıdır, habitüsüne ( dış yapı ) bağlı değildir. Dilinimin belirlenmesi pratikte önemlidir. Bu açıdan; mükemmel ( mika, klorit ), iyi ( kalsit, galen ) orta ( feldispat ), kötü (apatit, kasiterit), çok kötü (korendon, altın, platin ) olmak üzere 5 türde klivaj ayırt edilir.
5) Elastiklik:Eger cisme uygulanan şekil değiştirici kuvvet kaldırılıyorsa cismin tekrar eski haline dönmesine o cismin elastiklik özelliği vardır.
6) Manyetik Özellikler: Minerallerin mıknatısla olan ilişkilerine göre başlıca 3 grupta toplanırlar.
 Diyamanyetik Mineraller: Mıknatıs tarafından hafifçe itilirler.
 Paramanyetik Mineraller: Mıknatıs tarafından hafifçe çekilirler.
 Ferromanyetik Mineraller: Mıknatıs tarafından kuvvetlice çekilirler.
7) Renk: Gerçek rengini gösteren minerallere idiyokromat mineraller denir. Örneğin; bakır, kükürt,altın vb.
Bazı minerallerin rengi, bileşimlerine karışan oksitler ve hidrokarbürler gibi yabancı maddelerden dolayı gerçek renklerinden farklı olur. Bu renkler mineral ısıtılınca yok olur. Bu tür minerallere allokromatik mineraller denir. Mikroskop altında, ince kesitte renkli olan minerallerin bir kısmı tabla döndürüldüğünde farklı renkler gösterebilir. Böyle minerallere pleokroik veya psödokromatik mineraller denir. Bu olayın sebebi, kristallerin ışığı farklı yönlerden farklı şekilde absorplamasıdır.
8) Çizgi Rengi: Porselenden yapılmış cilasız bir levha üzerine bir mineral sürtüldüğü zaman, ince tozlardan ibaret bir çizgi bırakır. Bu çizgi rengi o mineral için karakteristiktir.
9) Işık Verme: Isı hariç, diğer bütün yollarla minerallerde meydana getirilen ışık verme durumudur. Eğer mineral sadece radyasyona maruz kaldığı sürece ışık veriyorsa flüoresans, radyasyon ortadan kalktıktan sonra da ışığı vermeye devam ediyorsa fosforesans özelliktedir.
10) Elektrik Özellikleri: Mineraller bu özelliklere göre iletken ve iletken olmayan olmak üzere 2’ye ayrılırlar.
11) Cila: Cila özelliği esas olarak mineralin yüzeyinde yansıyan ışık dolayısıyla meydana gelir. Cila çeşitleri;
 Metalik cila; nabit metaller ve sülfitler.
 Yarı metalik cila; kübrit, zinober, hematit.
 Elmas cilası; zirkon, sfalerit, elmas ve rutil.
 Camsı veya kırık cam görünüşü; kuvars, zümrüt, halit.
 Reçinemsi; kehribar.
 Yağ cilalı; nefelin.
 Sedef cilalı; ay taşı, jips, talk.
 İpek cilalı; talk, mika, lifli jips, krizotil asbest.
12) Radyoaktivite: Radyoaktivite geniş bir zaman aralığında oluştuğu için kayaç ve minerallerin kesin yaş tayinlerinde yararlanılır.
13) Koku Özellikleri: Bazı mineraller, herhangi bir darbeye veya kıldıklarında belirgin tanıtıcı bir koku verirler. Örneğin ; arsenopirit ( FeAsS ) ani bir darbe ile arsenik kokusu verir. Kükürt çürük yumurta kokusu verir. Islatılan serpantin acı kil kokusu verir.
14) Tat Özellikleri: Özellikle suda eriyebilen bazı minerallerin kendilerine özgü tatları vardır. Örneğin; kaya tuzu ( NaCI) tuzu, silvin ( KCI ) acı bir tat verir.
15) Dokunum Özellikleri: Minerallerin parmakla dokunulduğu zaman, verdikleri his “dokunum” olarak bilinir. Örneğin; talk ve grafit gibi minerallerde dokunum yağlıymış gibi, amyant ve krizotil`de ise pürüzsüzdür.
16) Optik Özellikler: Mineraller optik özellikleri yönünden 3’e ayrılırlar:
• Işığı Geçiren Mineraller: Bu mineraller şeffaf özellikte olup, ışığı tam olarak geçirirler. Bunların optik özellikleri polarizan mikroskop ile incelenir. Örnek; kuvars, fluorit, kalsit, halit, silvin, bor mineralleri vb.
• Işığı Geçirmeyen ( opak ) Mineraller: Bu mineraller ışığı hiç geçirmezler. Optik özellikleri, parlatılmış yüzeylerine ışık yansıtmak suretiyle cevher mikroskopu ile incelenirler. Örnek; manyetit, hematit,galen, pirit, altın, gümüş vb.
• Işığı Yarı Geçiren Mineraller: Bu mineraller ışığı geçirmemelerine rağmen, ince kesitlerinde ( < 0,02 mm ) ışığı geçirirler. İnce kesitleri polarizan mikroskop ile incelenebilir. Örnek; biyotit, amfibol ve piroksen grubu mineraller vb. 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol